Witold Fusek był wielce zasłużoną postacią w historii naszego miasta – twórcą bieckiego harcerstwa, farmaceutą, charyzmatycznym działaczem społecznym i politycznym, inicjatorem wielu lokalnych stowarzyszeń, organizacji i przedsięwzięć, radnym miejskim, żołnierzem I i II wojny światowej i wreszcie więźniem niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz.
Witold Kazimierz Jerzy Fusek urodził się 30 września 1885 roku w Bieczu, a ochrzczony został 24 stycznia 1886 roku przez ks. Wojciecha Sowińskiego, gwardiana Reformatów. Był trzecim dzieckiem Wilhelma Józefa Fuska – zasłużonego aptekarza i botanika, weterana powstania styczniowego oraz Wandy Kornelii Sucheckiej herbu Poraj, córki Henryka Sucheckiego – profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rodzice Witolda pobrali się 17 sierpnia 1876 roku w Jaszowicach. Miał on dwie starsze siostry: Zuzannę (1877-1944), żonę rejenta Stanisława Dańca z Leska, zmarłą na zesłaniu w Kazachstanie i Jadwigę (ur. 1878), która przeżyła tylko 11 dni. W latach 1892-1897 uczęszczał do szkoły pospolitej ludowej w Bieczu, a następnie do C.K. Gimnazjum Wyższego w Tarnowie (1897-1900) oraz do C.K. Wyższego Gimnazjum Męskiego w Sanoku (1900-1904). Witold Fusek zdał egzamin dojrzałości 20 czerwca 1904 roku. Był zdolnym uczniem, którego interesowały nauki przyrodnicze i stopniowo przygotowywał się do zawodu farmaceuty. Już w 1902 roku zapisany został do Ksiąg Gremialnych Aptekarzy Galicji Zachodniej. W 1904 roku był także członkiem Komitetu Młodzieży Polskiej w Sanoku. W latach 1904-1906 odbył praktykę w bieckiej aptece swojego ojca Wilhelma „Pod Polskim Orłem” (zakupionej 9 listopada 1876 roku i odbudowanej po pożarze w maju 1903 roku), przyuczając się do zawodu aptekarza. Uzyskał wówczas stopień asystenta sztuki farmaceutycznej. W latach 1906-1912 działał w ruchu abstynenckim „Eleuteria. Towarzystwo zupełnej wstrzemięźliwości od trunków alkoholowych”, który to znacząco rozwinęli wcześniej na lokalnym gruncie jego rodzice. Ową tematykę pogłębiał wyjeżdżając do innych krajów, np. do Szwecji, gdzie w lecie 1907 roku był delegatem w XI międzynarodowym kongresie przeciw alkoholizmowi w Sztokholmie.
Kolejnym krokiem Witolda były studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie na Wydziale Farmacji. 2 lipca 1908 roku otrzymał tam tytuł magistra farmacji. Jeszcze w trakcie nauki został asystentem w Katedrze Farmakognozji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wstąpił również do krakowskiego Akademickiego Koła „Elsów” (któremu patronował znany filozof, prof. Wincenty Lutosławski) i stał się jednym z najbardziej aktywnych członków. Działał w ruchu przeciwalkoholowym wygłaszając liczne odczyty i prelekcje, m.in. „O szerzeniu wstrzemięźliwości wśród młodzieży szkolnej i rzemieślniczej”, „Wpływ alkoholu na rozwój jednostki i społeczeństwa”, „Wpływ alkoholu na kształtowanie się stosunków społecznych w gminie”, „Walka z pijaństwem na wsi”. Był również autorem nagrodzonej broszury przeciwalkoholowej „Wróg rodu ludzkiego”. Zainteresował się hasłami „Eleusis” (stowarzyszenia założonego w 1903 roku) – organizacji studentów krakowskich, upatrującej w doskonaleniu moralnym społeczeństwa niezbędny warunek do osiągnięcia trwałej niepodległości narodu i wymagającej od swoich członków ciągłej służby na każdym możliwym polu. Była to idea poczwórnej wstrzemięźliwości: od alkoholu, hazardu, tytoniu i czystości cielesnej. Wartościom tym Witold Fusek był wierny przez całe życie. Stworzył „Związek Nadziei” – organizację etyczną o zbliżonych celach, adresowaną do młodzieży gimnazjalnej Galicji. Był redaktorem i wydawcą krakowskiego miesięcznika „Młodzież”, organu „Związku Nadziei”, propagującego skauting i zajmującego się sprawami wstrzemięźliwości i wychowania w duchu narodowym. Wówczas Fusek nawiązał przyjaźnie z późniejszymi profesorami, m.in. Stanisławem Pigoniem, Jerzym Kostrzewskim, Adamem Wodziczką, Janem Dobrowolskim i Tadeuszem Strumiłłą. Od 1907 roku zarządzał także filią redakcji w Krakowie bezpartyjnego warszawskiego dwutygodnika „Czystość”, poświęconego sprawom zwalczania prostytucji i nierządu.
W latach 1908-1909 odbył służbę wojskową jako jednoroczny ochotnik w Garnizonowym Szpitalu Wojskowym w Krakowie na Wawelu. Był także asystentem profesora mgr farmacji i dr med. Józefa Łazarskiego. Wkrótce po ukończeniu służby podjął pracę w Obwodowej Aptece w Tarnowie (1909) i w aptece „Pod Złotą Gwiazdą”, należącej do mgr Nałęcz-Niesiołowskiego. Z kolei w Krakowie pracował u Konstantego Wiszniewskiego oraz w aptece Ksawerego Mikuckiego „Pod Złotą Koroną” (1910-1911).
23 lipca 1910 roku w Harklowej 24-letni Witold Fusek ożenił się z cztery lata młodszą nauczycielką Stefanią Oczkowską herbu Ślepowron – córką Eugeniusza Oczkowskiego i Zofii z Dulębów. Doczekali się czwórki dzieci: Wiesława (1912-2011), żołnierza Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w służbie sanitarnej, Heleny (1914-2011), Andrzeja (1916-1919) i Mariana (1921-1928). Niestety, dwaj najmłodsi synowie zmarli w wyniku tragicznych wypadków w wieku trzech i siedmiu lat.
Witold Fusek powrócił do Biecza 1 kwietnia 1911 roku, obejmując po ojcu rodzinną aptekę, którą prowadził przez kolejnych 30 lat. Osiadł w naszym mieście na stałe. Gdy wybuchła I wojna światowa, 8 sierpnia 1914 roku został zmobilizowany do służby w szpitalu wojskowym armii austriackiej. Był to Garnizonowy Szpital Wojskowy nr 15 w Krakowie z przydziałem do Ruchomego Szpitala Rezerwowego nr 1/1. Wkrótce awansowano go do stopnia kapitana. Otrzymał również wysokie odznaczenia austro-węgierskie – Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis”, które było uhonorowaniem za uratowanie szpitala przed dostaniem się w ręce rosyjskie. Służba wojskowa uniemożliwiła mu pożegnanie się z ojcem Wilhelmem, zmarłym 23 grudnia 1914 roku, niedługo po brutalnej napaści rosyjskich żołnierzy (Kozaków) na dom i aptekę rodziny Fusków. Witold nie zdążył przyjechać na jego pogrzeb, który odbył się następnego dnia. Zdemobilizowany 2 listopada 1915 roku w Kozinach, powrócił do najbliższych i ponownie z olbrzymim zapałem rzucił się w wir pracy społecznej. Po odzyskaniu przez ojczyznę niepodległości, jesienią 1918 roku uczestniczył w ustanowieniu suwerennej polskiej władzy w powiecie gorlickim. Został komendantem Straży Obywatelskiej w Bieczu i członkiem jej rady powiatowej w Gorlicach. Po wojnie przyjęty do Wojska Polskiego, a z dniem 1 czerwca 1919 roku awansowany do stopnia porucznika w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych aptekarzy ze starszeństwem. W latach 1923-1924 był natomiast oficerem rezerwowym w grupie aptekarzy w 5. Batalionie Sanitarnym w garnizonie Kraków.
Witold Fusek bezustannie angażował się w działania społeczne w lokalnym środowisku. Był wielokrotnym radnym miejskim, ale nigdy nie kandydował na urząd Burmistrza. Organizował, współtworzył lub zasiadał w zarządzie takich organizacji i stowarzyszeń jak: Składnica Kółek Rolniczych, Kongregacja Kupiecka, Caritas, Akcja Katolicka, Związek Pszczelarski, Akcja Katolicka Mężów, Kółko teatralne i inne. W latach 1908-1939 był początkowo bibliotekarzem, a następnie społecznym prezesem Zarządu Czytelni Ludowej im. Tadeusza Kościuszki w Bieczu. Przekazał Czytelni swój pokaźny księgozbiór. Fundusze z przedstawień teatralnych organizowanych przez młodzież skupioną w harcerstwie oraz wkład własny Witolda Fuska, dr Michała Maciejowskiego i dr Leonarda Otęskiego pozwoliły wykupić i odwodnić zabytkową kamienicę, tzw. „Kromerówkę” i zorganizować w niej Miejską Bibliotekę Publiczną. Ponadto od 1912 roku był członkiem Spółdzielni Rolniczo-Handlowej i wiceprezesem Rady Nadzorczej oraz współtwórcą Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Bieczu. W działalności społecznej wspierała go żona Stefania, która podzielała poglądy męża dotyczące „Eleusis”, a w kolejnych latach zorganizowała Akcję Katolicką Kobiet, była jej diecezjalną prelegentką, prezesowała ochronce i powołała do życia Koło Przyjaciół Harcerzy. Tak niewiarygodna aktywność Witolda Fuska na wielu polach wynikała ze słów złożonej przez niego przysięgi w „Eleusis”: „na służbę Ojczyźnie z całkowitymi poświęceniem spraw osobistych…” Jego syn Wiesław wspominał, że jedynym wolnym dniem był dla jego ojca… Nowy Rok.
Największą zasługą Witolda Fuska, zwanego Ojcem Założycielem było przede wszystkim stworzenie bieckiego harcerstwa. 21 sierpnia 1911 roku powstała I Biecka Drużyna Skautowa im. „Zbója Becza”, która została przekształcona z Drużyny Bartoszowej, również zainicjowanej przez Fuska. Nowa drużyna skautowa należała do najstarszych w Galicji. Była trzecią na terenach zniewolonego kraju, gdyż dwie inne powstały wcześniej we Lwowie dzięki staraniom przyjaciela Witolda, Andrzeja Małkowskiego. Stanowiła oryginalną, autorską próbę zaadaptowania idei brytyjskiego harcerstwa do naszej rzeczywistości. Młodzież angielska propagowała życie w zgodzie z przyrodą, posiadała własny kodeks honorowy i kształtowała swój charakter poprzez dobry przykład. Działalność bieckiego farmaceuty zaskakiwała samodzielnością i niezależnością i znacznie różniła się od akcji organizowania drużyn skautowych, prowadzonej przez Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Lwowie. Do drużyny wstąpiły w dużej mierze osoby, które były wierne ideom „Eleusis”. Każdy musiał złożyć przyrzeczenie o następującej treści: „Ślubujemy w Drużynie Skautowej kształcić się na dobrych Polaków i dzielnych ludzi. Pragniemy służyć Ojczyźnie naszej nieszczęśliwej i braci naszych, którzy przez karty, tytoń i alkohol stali się nieszczęśliwymi: nawracać. Dlatego my sami uważając, że te trzy wady psują ludzi najbardziej ślubujemy nie używać trunków, tytoniu i nie grać w karty i składamy na to skautowe słowo czci”.
Pod koniec grudnia 1911 roku na zjeździe „Związku Nadziei” w Przemyślu Witold Fusek poparł projekt rozwiązania organizacji i wcielenia ich członków w szeregi skautów. Na początku 1912 roku zgłosił drużynę do Związkowego Naczelnictwa Skautowego we Lwowie. 13 lutego 1912 roku Witolda Fuska mianowano drużynowym. Wkrótce otrzymał pseudonim „Zbój Becz”. Uczestniczył w zjazdach oficerów skautowych i w kursie instruktorskim w Skolem. Miał swój wkład w zorganizowaniu drużyny skautowej w Gorlicach, a w latach 20-tych został zastępcą hufcowego w Komendzie gorlickiego Męskiego Hufca Harcerskiego. Witold Fusek był przez lata czołowym działaczem ruchu skautowego i harcerskiego, najpierw na terenie Galicji, a następnie całej Polski. Brał udział w zlotach okręgowych i w zlocie we Lwowie, referował problematykę organizacji drużyn skautowych i uczestniczył w dyskusji nad kształtem prawa skautowego przedstawiając swój projekt. Usilnie zabiegał o stworzenie odpowiednich warunków materialnych dla działania bieckiej drużyny – pomógł pozyskać i zagospodarować pomieszczenie na izbę skautową w miejscowej Czytelni Ludowej im. Tadeusza Kościuszki (dzisiejsza „Kromerówka”). Prowadził zbiórki drużyny i jej dokumentację, organizował prężne działania finansowe (przedstawienia teatralne, wieczorki, odczyty, zbiórki publiczne, pomoc w zakupie przyborów do ćwiczeń, umundurowania i broni, a nawet kuchnię), co pozwoliło jej uzyskać imponujący obrót finansowy. Interesującym jest fakt, że np. za rok 1911/1912 obrót wyniósł prawie 600 koron, co stanowiło roczną płacę robotnika drogowego. Do 1914 roku przez szeregi drużyny przeszło 56 chłopców, głównie była to młodzież rzemieślnicza (terminatorzy), gdyż w Bieczu nie było wówczas gimnazjum. Działający w małomiasteczkowym środowisku harcerze zyskiwali popularność, o ich działalności informował nawet lwowski „Skaut”. Wykonywali niełatwe zadania w lasach i polach zarówno w lecie, jak i zimą. Ćwiczenia zjazdowe oddziały odbywały wspólnie m.in. z drużynami z Jasła i Gorlic. Wraz z wybuchem I wojny światowej drużyna harcerska uległa rozpadowi. Znaczna część została siłą wcielona do armii carskiej, a inni przeszli jako ochotnicy do tworzących się Legionów Polskich.
Do pracy z wychowankami Witold Fusek powrócił w 1922 roku. Do 1934 roku był opiekunem odrodzonej drużyny – I Bieckiej Męskiej Drużyny Harcerskiej im. Kazimierza Pułaskiego. W sierpniu 1927 roku został drużynowym bieckiego harcerstwa, które pod jego kierownictwem stało się jednym z najprężniej działających środowisk w skali województwa. W marcu 1928 roku zapisał się do struktur Związku Harcerstwa Polskiego. Witold Fusek uzyskał stopień harcmistrza 15 grudnia 1930 roku. Brał udział w wielu zlotach skautowskich, m.in. na terenie Węgier, Czech i Holandii. W 1929 roku uczestniczył w zlocie w Wielkiej Brytanii w Arrove Park (w III Jamboree) jako drużynowy połączonych drużyn Chorągwi Krakowskich, a w 1931 w Zlocie Skautów Słowiańskich w Pradze (drużyna Podgórska – Hufiec Kraków). Natomiast ze swoją biecką drużyną wyjeżdżał na II Zlot Narodowy w Poznaniu (1929), czy też na Zlot Jubileuszowy w Spale.
W październiku 1927 roku wraz z wychowankami zbudował pomnik harcerski dla upamiętnienia bieckich skautów poległych w walce o wolność ojczyzny. Na tablicy zostały umieszczone trzy nazwiska: Tadeusza Gumińskiego, Wincentego Kosiby i Jana Sarneckiego, którzy oddali swoje młode życie walcząc w Legionach. Był także współorganizatorem powstałej w 1927 roku I Bieckiej Drużyny Harcerek im. Królowej Jadwigi, a także twórcą Starszoharcerskiej Gromady „Ogniwo” dla weteranów drużyn. Do bieckiego harcerstwa należeli jego syn Wiesław i córka Helena. Praca z wychowankami przynosiła mu radość i satysfakcję, a harcerstwo stała się jego największą życiową pasją i miłością. Swoje doświadczenia opisywał w prasie harcerskiej. Członkowie drużyny brali udział zarówno w obozach stałych, jak i wędrownych. Organizowali przedstawienia teatralne oraz prowadzili pracownię introligatorską celem zgromadzenia niezbędnych funduszy do prowadzenia swojej działalności. Angażowali się w dożywianie, kupowali ekwipunek obozowy i umundurowanie, a nawet zbudowali samodzielnie kajaki, którymi odbyli rejs z Biecza do Warszawy. Witold Fusek kierował pracą drużyny z wielką energią, a efekt był taki, że wkrótce uzyskała ona kategorię A, czyli najwyższą z możliwych.
W 1934 roku powstał konflikt z powiatowymi władzami harcerskimi. Wyznający opcję narodowo-demokratyczną Witold Fusek, z powodu ewolucji ideowej ZHP i różnych szykan ze strony władz sanacyjnych (piłsudczyków), spotykających jego i jego druhów, zrezygnował z działalności harcerskiej i zaangażował się politycznie. Harcmistrz publicznie ogłosił wystąpienie ze struktur i rezygnację z wszystkich funkcji i stopni harcerskich. Krakowska Komenda Chorągwi Męskiej próbowała załagodzić spór i udzieliła mu urlopu organizacyjnego w 1935 roku. Drużynę przejęli jego wychowankowie Adam Salamon i Kazimierz Firszt. Wciąż był jednak doradcą, oczekiwanym gościem na zbiórkach harcerskich i autorytetem. W 1928 roku został odznaczony krzyżem harcerskim, a w 1936 roku Odznaką 25-lecia ZHP (wcześniej także Odznaką 10-lecia służby harcerskiej). Przewodniczył komitetowi organizacyjnemu obchodów ćwierćwiecza harcerstwa w Bieczu. Stworzył w swoich drużynach grupę oddanych przyjaciół, którzy wkrótce musieli stanąć wobec kolejnej najcięższej próby, jaką była II wojna światowa.
Witold Fusek miał olbrzymi wkład w rozwój struktur Stronnictwa Narodowego i został członkiem władz powiatowych tej partii. Powstały koła tej organizacji w Bieczu, Wapniskach, Grudnej, Sośninach, Wójtowej, Strzeszynie, Rożnowicach i Rzepienniku. W 1934 roku powołano go na sekretarza, a później na wiceprezesa zarządu powiatowego Stronnictwa Narodowego w Gorlicach. Bieckiego farmaceutę postrzegano jako doskonałego mówcę, który zyskiwał dużą popularność, ale miejscowe środowiska komunizujące starały się go zwalczać. W związku z tą aktywnością w październiku 1938 roku przez kilka dni znajdował się w bieckim areszcie. Uniewinniono go jednak od zarzutu publicznego nawoływania do bojkotu wyborów sejmowych.
Swoją działalność społeczną kontynuował w ramach Akcji Katolickiej, Stowarzyszenia Miłośników Biecza i Polskiej Chrześcijańskiej Kasy Bezprocentowej. W 1938 roku wraz z ówczesnym gwardianem klasztoru OO. Franciszkanów, o. Ludwikiem Szelągowskim stworzył Towarzystwo Przyjaciół Biecza i zaczął gromadzić zbiory dla przyszłego bieckiego muzeum. Niestety, uległy one częściowemu rozproszeniu w czasie II wojny światowej. Był również członkiem Towarzystwa Muzealnego. W prasie ogólnopolskiej opublikował kilka artykułów dotyczących genezy dramatu „Klątwa” Stanisława Wyspiańskiego. Opracował obszerny „Zielnik roślin polskich” i uzupełnił ręcznie malowany przez ojca Wilhelma atlas roślin i grzybów polskich. Zawodowo utrzymywał stały kontakt z wybitnymi profesorami botaniki Władysławem Szaferem z Krakowa i Adamem Wodziczką z Poznania. Zgromadził także zielnik z okolic Biecza (ok. 1200 arkuszy), przechowywany przez rodzinę. W swoim ogrodzie hodował rośliny lecznicze, które wymieniał z innymi aptekarzami. Interesowała go zwłaszcza uprawa melisy, kozłka lekarskiego i ślazu, przydatnych do przygotowania leków. W aptece można było też nabyć miód pszczeli górski, gdyż posiadał własną pasiekę.
Dał się poznać również jako nieprzeciętny etnograf. W 1939 roku z okazji 350. rocznicy śmierci Marcina Kromera wygłosił o nim referat historyczny oraz wydał książkę pt. „Biecz i dawna Ziemia Biecka na tle swych legend, bajek, przesądów i zwyczajów” (wznowioną w 1998 roku). Wbrew tytułowi są tam zawarte wartościowe materiały historyczne z przeszłości miasta i okolicy, a także te dotyczące kultury i mieszkańców. Gromadził owe miejscowe legendy, opisy zwyczajów i ciekawostki w czasie harcerskich wypraw po okolicy. Niektóre opracowane przez siebie legendy ludowe publikował w czasopismach drukowanych w Krakowie, Warszawie i Lwowie. Znajdował również czas na turystykę, którą łączył z zamiłowaniami botanicznymi. Jako pierwszy odkrył w paśmie Magury Wątkowskiej krzew kosodrzewiny, jeden z nielicznych jej okazów w Polsce na tej wysokości (834 m npm.). Ciekawiła go archeologia i paleontologia. Przekazał do Muzeum Archeologicznego Polskiej Akademii Umiejętności m.in. fragmenty ceramiki i monetę króla Zygmunta III Wazy, odnalezione w Bieczu.
7 września 1939 roku Witold Fusek – oficer rezerwy, został zmobilizowany do kadry zapasowej 10. Szpitala Okręgowego w Przemyślu, gdzie przydzielono go do służby w szpitalu polowym. Wraz z wojskiem przemaszerował do Brzeżan (ówczesne woj. tarnopolskie, dzisiejsza Ukraina). 19 września został rozbrojony pod Rohatynem i cudem uniknął niewoli sowieckiej i śmierci. Po klęsce, w drodze powrotnej do Biecza wpadł w ręce Ukraińców w Lesku. Zdołał jednak zbiec z więzienia i po 30 dniach wędrówki powrócił do domu pieszo pokonując 300 km. Błyskawicznie zaangażował się w działalność konspiracyjną. Na przełomie 1939 i 1940 roku brał udział w powołaniu wraz z miejscową inteligencją struktur Narodowej Organizacji Wojskowej w Bieczu i powiecie. W skład pierwszej konspiracyjnej trójki oprócz Witolda Fuska weszli także Władysław Chrząszcz, prezes bieckiego koła Stronnictwa Narodowego i Bolesław Antoni Augustowski, jego dawni harcerze. Zaprzysiężenie miało miejsce w wiklinie nad rzeką Ropą. Najprawdopodobniej Fusek został pierwszym komendantem powiatowym. Organizacja rozrosła się szybko m.in. na bazie starszych harcerzy i narodowców. Mieszkanie, piwnica i ogród Fusków (pod tzw. „Kocim Zamkiem”) stały się centrum pracy konspiracyjnej. Składało się na nią: gromadzenie broni (ukrytej przez wrześniowych rozbitków w okolicznych lasach), środków opatrunkowych i lekarstw, udzielanie pomocy osobom starającym się przedostać przez zieloną granicę na Węgry oraz wypędzonym z poznańskiego, nasłuch zagranicznych audycji radiowych (dzięki tłumaczeniom tekstów przez prof. Józefa Kostrzewskiego), wydawanie biuletynu pisanego na maszynie i kolportaż prasy podziemnej, w tym gazety „Walka”. W działalności konspiracyjnej aktywnie wspierała go rodzina i wychowankowie. Fusek, który znał języki obce, również redagował komunikaty ważne dla narodu polskiego.
Witold Fusek został aresztowany przez Gestapo w lipcu 1940 roku wskutek donosu. Po przesłuchaniu i spędzeniu jednej doby w celi wypuszczono go. Apteka w dalszym ciągu pomagała jednak ruchowi oporu dostarczając leki i materiały opatrunkowe. Niestety, 19 maja 1941 roku około godziny 2:30 w nocy doszło do jego kolejnego zatrzymania przez hitlerowców. Witold, żona Stefania, córa Helena, personel apteki – mgr Zofia Wędrychowicz i laborant Mieczysław Łaskawski, a także służąca zostali przetransportowani do więzienia w Jaśle. W sumie zatrzymano w Bieczu grupę około 35-40 osób, głównie młodych – byli to harcerze i współpracownicy Fuska. Aptekarz zemdlał widząc podłość oprawców, którzy prowadzili go od drzwi do drzwi znajomych, aby rzucić na niego podejrzenie o denuncjację. Gdy się ocknął, odezwał się ironicznie: „Myśleliście, że się otrułem?” Podejrzewał, że tak naprawdę Gestapo interesuje się jedynie jego osobą. Rzeczywiście, po około tygodniu zwolniono wszystkich, z wyjątkiem Witolda, którego los wydawał się być przesądzony. 3 czerwca przeniesiono go do więzienia w Tarnowie, a 25 lipca wywieziono do niemieckiego nazistowskiego Obozu Koncentracyjnego Auschwitz. Otrzymał numer obozowy 18 699 i został przydzielony do Bloku Nr 16 A. Mimo usilnych starań żony i córki nie udało się go uwolnić. Pobyt w obozie wpłynął na pogorszenie się jego stanu zdrowia. Z relacji więźnia Edwarda Salamona, który spotkał Witolda Fuska, wynikało, że trafił on do obozowego szpitala. Chorował na flegmonę, wrzody i doskwierał mu świerzb. Natomiast ks. Jan Bienias przebywał z nim w sali szpitalnej na sąsiedniej pryczy. Rozmawiali o przeszłości, a także snuli plany na przyszłość wierząc, że powrócą do domu. Biecki aptekarz z godnością znosił swój los, był pogodnego usposobienia nawet w najtrudniejszych chwilach i podtrzymywał innych osadzonych na duchu. Chęć życia gasła jednak coraz bardziej. Witold Fusek zmarł 6 grudnia 1941 roku o godzinie 14:10 w wieku 56 lat w wyniku siejącej spustoszenie wśród więźniów krwawej biegunki głodowej (durchwalu), której wycieńczony organizm nie był już w stanie przetrzymać.
Co ciekawe pomimo wojen zachowała się praktycznie kompletna dokumentacja drużyn Fuska z lat 1911-1914 i 1922-1936, co stanowi doskonałą spuściznę po Harcmistrzu. Znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Bieckiej, a w dużej części eksponowana jest na wystawie stałej. Ekspozycja mieści się na pierwszym poziomie Baszty Kowalskiej przy placu bpa Marcina Kromera. Zawiera obiekty unikalne, m.in. kroniki, legitymacje członkowskie, odznaki, znaczki sprawnościowe, korespondencję i fotografie ilustrujące różne wydarzenia z życia bieckich drużyn. Na wystawie można dostrzec także oryginalny biwakowy namiot harcerski oraz mundur Witolda Fuska wraz z jego kapeluszem skautowskim i laską. Ekspozycję wzbogacają obrazy malowane przez bieckich harcerzy, m.in. Wiesława Fuska, syna Witolda, Władysława Jachimowicza i późniejszego burmistrza Władysława Gutkowskiego.
W Bieczu jedna z ulic nosi imię Witolda Fuska. Na rozbudowanym przez jego wychowanków pomniku przy kościele Bożego Ciała w Bieczu znajduje się kolejnych 18 nazwisk bieckich harcerzy poległych w czasie II wojnie światowej, w tym oczywiście jego nazwisko. O wybitnym bieczaninie opowiada drugi z trzech odcinków „Tryptyku bieckiego” pt. „Witold” – telewizyjnego filmu dokumentalnego z 1988 roku, autorstwa Artura Janickiego. Pozostałe dwa dotyczyły jego ojca Wilhelma i syna Wiesława, który kontynuował po ojcu aptekarskie, społeczne i patriotyczne tradycje. Żona Witolda – Stefania przeżyła go o 44 lata. Zmarła 24 listopada 1985 roku w Bieczu w wieku 96 lat, niecałe dwa miesiące po okazałych uroczystościach upamiętniających setną rocznicę urodzin męża.
9 listopada 2018 roku z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości na bieckim deptaku zasadzono trzy symboliczne lipy, poświęcone Wilhelmowi, Witoldowi i Wiesławowi Fuskom. Była to inicjatywa Towarzystwa Przyjaciół Biecza i Ziemi Bieckiej. Z kolei 8 grudnia 2018 roku podczas uroczystości zorganizowanych przez lokalne władze odsłonięto na domu rodzinnym wykonaną przez rzeźbiarza Zdzisława Tohla tablicę upamiętniającą trzech przedstawicieli tej patriotycznej familii farmaceutów. Niezwykle owocne życie wybitnego mieszkańca naszego miasta Witolda Fuska jest z pewnością doskonałym materiałem na książkę lub film, a o jego ogromnych dokonaniach na wielu polach powinny pamiętać przyszłe pokolenia.
Grzegorz Augustowski
Zdjęcia i dokumenty z archiwum rodzinnego P. Marii Pogwizd i P. Stefanii Fusek-Chrostowskiej, a także dzięki uprzejmości i za zgodą Muzeum Ziemi Bieckiej
Źródła: Katarzyna Łysak, Aneta Mucha: „Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce… – rzecz o bieckich harcerzach
w latach II wojny światowej” – Biecz, kwiecień 2011
Harcerski Słownik Biograficzny Tom II pod redakcją Janusza Wojtyczy – Warszawa 2008
Witold Fusek: „Biecz i dawna ziemia biecka na tle swych legend, bajek, przesądów i zwyczajów” – Biecz 1998
Tryptyk Biecki – cykl dokumentalny, odcinek pt. „Witold”, 1988
Komenda Hufca ZHP w Bieczu, Muzeum Regionalne w Bieczu, Towarzystwo Przyjaciół Biecza i Ziemi Bieckiej: „Materiały do historii harcerstwa bieckiego i gorlickiego” – Biecz 2001
„Kobiety bieckie na tle swojej epoki XIX – XX w.” – 2017
Marta Bartuś „50 lat Muzeum w Bieczu 1953-2003” – Muzeum Regionalne w Bieczu, 2003
“Terra Biecensis” – Nr 2/43 – lato 2007
„Terra Biecensis” – Nr 1/59, jesień 2019
Stowarzyszenie „Klub Gorliczan”: „Gorlicki Informator Biograficzny” – Gorlice 2009
Internet (biblioteki cyfrowe)
