Marian Panowski był wybitnym lekarzem, specjalistą medycyny ogólnej, internistą, kierownikiem Przychodni Rejonowej w Bieczu (1961-1994), lekarzem zakładowym i szkolnym, a także wieloletnim radnym. Nie pochodził z Biecza, ale bez reszty poświęcił naszemu miastu całe swoje życie zawodowe i prywatne.
Marian Ignacy Panowski urodził się 24 stycznia 1933 roku w Czchowie (dzisiejsze woj. małopolskie, powiat brzeski). Był najstarszym dzieckiem Juliana Panowskiego i Ewy Jędrychowskiej, którzy prowadzili gospodarstwo rolne. Miał dwóch braci: Kazimierza i Stanisława oraz siostrę Marię. Uczęszczał do Szkoły Podstawowej w Czchowie, a następnie do Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzesku-Okocim, które ukończył 4 czerwca 1951 roku. W wieku 14 lat stracił matkę, a ojciec nie mógł być dla niego wsparciem finansowym z racji tego, że miał również na utrzymaniu młodsze rodzeństwo Mariana. Chłopiec mógł jednak liczyć na pomocną dłoń ze strony stryja – profesora medycyny, który stał się dla niego mentorem. Podjął więc studia na Akademii Medycznej we Wrocławiu, które były jego marzeniem, ale duże znaczenie miała również kontynuacja rodzinnej tradycji.
Dał się poznać jako niezwykle sumienny, ambitny i zdolny student, który za wybitne wyniki otrzymał stypendium naukowe. Gdy został starostą roku, starał się pomagać swoim kolegom z uczelni. Pomimo ciężkich czasów komunistycznych i niesprzyjającej atmosfery zachęcał ich, by wierzyli w siebie i osiągali zamierzone cele. Skorzystał także z oferty asystentury, co przyczyniło się do jego rozwoju naukowego i poprawy sytuacji materialnej. Studia medyczne odbywał w latach 1951-1957 i ukończył je z wyróżnieniem, uzyskując dyplom dnia 30 listopada 1957 roku.
W tym czasie Marian Panowski poznał Irenę Marię Głodek – córkę Ludwika i Stefanii, która ukończyła stomatologię. Para pobrała się 18 sierpnia 1956 roku w Jaśle, gdzie małżeństwo osiedliło się, a doktor otrzymał pracę w Szpitalu Powiatowym. Trzy lata później doczekali się córki Doroty, która w przyszłości ukończyła Akademię Medyczną w Krakowie, kontynuując również zawodowe tradycje rodzinne. Doktor Panowski rozpoczął specjalizację na oddziale chorób wewnętrznych. Jasło nie było jeszcze odbudowane po doszczętnym zniszczeniu w czasie II wojny światowej. Rodzina borykała się z uciążliwymi problemami mieszkaniowymi.
Państwo Panowscy przenieśli się do Biecza, gdzie istniało wówczas zapotrzebowanie na lekarza i stomatologa. Rodzina chętnie skorzystała z tej okazji, gdyż pojawiła się także propozycja zakwaterowania. Marian Panowski rozpoczął pracę 1 listopada 1961 roku, a w niedługim czasie został kierownikiem Przychodni Rejonowej przy ulicy Tysiąclecia w Bieczu (zwanej długo „starym ośrodkiem”), mieszczącej się obok poczty w piętrowej willi z 1929 roku. Wciąż podwyższał swoje kwalifikacje zawodowe uzyskując specjalizacje z chorób wewnętrznych, medycyny ogólnej i radiologii. Był również konsultantem wojewódzkim dla lekarzy przygotowujących się do egzaminów specjalizacyjnych. Sprawdził się jako doskonały diagnostyk, z którego opinią liczyli się profesorowie, do których kierował pacjentów wymagających leczenia klinicznego.
Budynek bieckiej przychodni był o wiele za ciasny. W gabinecie przyjęć doktora mieścił się również za parawanem gabinet zabiegowy, który został później przeniesiony do suteren. W przychodni znajdowała się także w jednym pomieszczeniu poradnia dla dzieci chorych i zdrowych, a na piętrze laboratorium analityczne. Były jeszcze dwa gabinety dentystyczne i umiejscowiona w suterenach rejestracja. Energiczny i pełen zapału kierownik Przychodni Rejonowej pragnął rozbudować Ośrodek Zdrowia. Postawił sobie za cel ambitne zadanie, które było jednocześnie jego wielkim marzeniem. Działał w trudnych czasach i napotykał mnóstwo problemów i przeciwności. Nie zrażał się nimi, cieszył się z drobnych sukcesów i doceniał wsparcie ze strony mieszkańców Biecza. To nadawało sens jego działaniom i mobilizowało go do dalszych wysiłków. Doktor Panowski prowadził niełatwe pertraktacje z władzami powiatowymi i wojewódzkimi. Po wielu spotkaniach na różnych szczeblach powstał społeczny komitet złożony z mieszkańców Biecza zaangażowanych w stworzenie nowej przychodni. Biecki lekarz uzyskał znaczącą pomoc od dyrektorów i pracowników wielu zakładów pracy (Ogniwo, WPC Kasztelanka, Betoniarnia, Zakłady Drzewne i Cegielnia), dyrekcji powiatowej służby zdrowia w Gorlicach, Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia i szeregu ludzi dobrej woli. Wieloletnie działania kierownika przyniosły efekt. Udało się doprowadzić do wybudowania Rejonowej – Międzyzakładowej Przychodni Zdrowia w Bieczu i oddania jej do użytku w lipcu 1975 roku. Na ścianie budynku widnieje tablica upamiętniająca zaangażowanie wszystkich współrealizatorów tego projektu.
W nowej przychodni długie białe korytarze pachniały świeżością i nie brakowało już krzeseł dla czekających na wizytę pacjentów. Powstały nowe gabinety i poradnie: internistyczna, dla dzieci zdrowych i chorych z oddzielnymi wejściami, ginekologiczno-położnicza „K” dla kobiet, neurologiczna, a także dwa gabinety dentystyczne (dla dzieci i dorosłych), laboratorium analityczne z wyposażeniem, gabinet zabiegowy, gabinet EKG, pokój dla higienistek i oczywiście rejestracja. Udostępniono także część budynku w przychodni na rzecz apteki, która stanowiła udogodnienie dla pacjentów. Staraniem doktora Panowskiego pozyskano karetkę pogotowia, którą lekarze jeździli do pacjentów na wizyty domowe, a pielęgniarki środowiskowe na zabiegi do podopiecznych. Później wyremontowano i oddano do użytku Izbę Porodową wraz z poradnią „K” oraz stworzono obszerny i wyposażony w nowy sprzęt gabinet fizykoterapii.
Doktor Panowski pracował także jako lekarz zakładowy w WPC Kasztelanka i w Tartaku oraz lekarz szkolny w Liceum Ogólnokształcącym w Bieczu. Od czerwca 1984 roku pełnił funkcję radnego Rady Narodowej Miasta i Gminy w Bieczu. Ważną częścią jego życia była praca dla miasta i regionu. Zajmował się wieloma sprawami pilnymi do realizacji, mającymi na celu poprawę bezpieczeństwa sanitarnego i polepszenie codziennego życia mieszkańców. Podejmował m.in. kwestie budowy oczyszczalni ścieków, remontu Szkoły Podstawowej nr 2 i budowy internatu dla młodzieży dojeżdżającej do bieckich szkół. Jego życie nierozerwalnie splatało się ze zmianami zachodzącymi w Bieczu i potrzebami mieszkańców. Starał się wdrażać swoje ciekawe pomysły, do których realizacji podchodził z wielkim zaangażowaniem.
Doktor Marian Panowski nie ograniczał swojej pracy do ośmiu godzin. Nagłe przypadki i patronat nad Izbą Porodową sprawiały, że był dostępny dla chorych dwadzieścia cztery godziny na dobę. Stanowił przykład lekarza z prawdziwego zdarzenia. Nie było w Bieczu domu, którego by nie odwiedził, aby pomóc drugiemu człowiekowi i ulżyć w cierpieniu. Pacjenta zawsze stawiał na pierwszym miejscu. Bieczanie czuli się bezpieczniej, gdy znajdował się w pobliżu. Doktor był wymagającym, ale sprawiedliwym szefem. Dbał, by przychodnia funkcjonowała na najwyższym poziomie. Jednocześnie dał się poznać jako troskliwy przełożony, mający na uwadze dobro pracownika i w miarę możliwości pomocny w rozwiązywaniu codziennych problemów. Jego życiowym priorytetem była empatia i chęć pomocy innym, poczucie odpowiedzialności i przeciwstawnie się wszelkim problemom, aby żyć zgodnie ze swoim sumieniem i zasadami. Cechowała go wrażliwość na piękno przyrody, kochał słońce, kwiaty i zwierzęta. Był niezwykle ciepłym, wesołym i życzliwym człowiekiem. Doczekał się ukochanego wnuka Michała, który także ukończył w przyszłości studia medyczne.
Marian Panowski zawsze był na bieżąco z wszelkimi nowinkami medycznymi. Zapoznawał się z wszystkimi nowościami i prenumerował wiele czasopism specjalistycznych. Interesował się również historią. Jego słabością były papierosy, które palił nałogowo. W tamtych czasach było to zjawisko powszechne i miało także związek ze stresującą pracą.
W czasie swojej wieloletniej pracy i działalności doktor Panowski otrzymał różnego rodzaju odznaczenia, m.in. Srebrny Krzyż Zasługi (1973), Honorową Odznakę „Za zasługi dla województwa krośnieńskiego” (1982), Medal 40-lecia Polsku Ludowej (1984), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1985), Odznakę Honorową „Za zasługi dla oświaty” (1986), Odznakę Ars Longa Vita Brevis z okazji 30 lat pracy, czy też Odznakę Honorową „Za zasługi dla województwa krośnieńskiego I stopnia” (1988).
Kierownik Rejonowej–Międzyzakładowej Przychodni Zdrowia poważnie zachorował w pierwszej połowie lat 90-tych. Do końca zachował jednak pogodę ducha. Zmarł 19 grudnia 1994 roku w Bieczu w wieku 61 lat. Żegnali go najbliżsi oraz tłumy przyjaciół i wdzięcznych pacjentów, a pochowany został w grobowcu rodzinnym teściów na Starym cmentarzu w Jaśle. Starsi bieczanie z sentymentem wspominają swojego lekarza, jego ciężką pracę, trafne diagnozy i odpowiednie podejście do pacjenta. Życie i dokonania doktora Mariana Panowskiego zasługują na pamięć również przyszłych pokoleń.
Grzegorz Augustowski
Informacje, zdjęcia i dokumenty dzięki uprzejmości P. Ireny Panowskiej, P. Doroty Felińskiej (Panowskiej) i P. Michała Felińskiego
Źródła: „Terra Biecensis” – grudzień 2001
